Lesje Duurzaamheid? Niet effectief!

In een artikel van Nina Wendel waar zij Arjan Wals interviewt blijkt dat alleen een lesje duurzaamheid niet leidt tot een verandering in het gedrag en de overtuigingen van kinderen, jongeren en volwassenen.

Wil je van duurzaamheid een topic maken in je school dan zal de omgeving van de lerende ook duurzaamheid moeten laten zien.  Maar tegelijk is er ook een grote kans om een grote onderwijsverandering door te voeren. Immers om duurzaamheid na te kunnen streven en klimaatverandering, vervuiling en grondstof tekorten tegen te gaan, is er een grote transitie nodig. Wals noemt de vaardigheden die daarvoor nodig zijn

  • Kritisch denken en reflecteren: weten waar je eigen waarden liggen en daarover durven nadenken, ethische en morele afwegingen maken en deze in twijfel kunnen trekken,
  • Systemisch denken: het huidige systeem begrijpen en je denkbeeldig kunnen verplaatsen in tijd en ruimte, Ook noemt hij: kringloopdenken (cradle-to-cradle, sluiten van ketens, closed-cycle design), nieuw economisch denken (deeleconomie, betekenismaximalisering) en transitiedenken (met aandacht voor veerkracht en reflexiviteit).
  • Je een betere toekomst kunnen voorstellen, transformatieve vaardigheid: verandering kunnen starten. Ontdekken waar/hoe je invloed hebt en verandering teweeg kunt brengen.
  • Omgaan met complexiteit, diversiteit, verwarring, onzekerheid en ambiguïteit.
  • Samenwerken!

Deze vaardigheden alleen, zijn niet genoeg. Ook de onderliggende waarden en gedragingen moeten aandacht krijgen. De juiste waarden en gedragingen moeten dus gestimuleerd worden.

Dit kan door de lerende te betrekken bij de omgeving en mee laten denken over oplossingen. Wals ziet daar als voorwaarde dat pedagogiek, didactiek, de scholing van docent, sfeer en omgeving in een school daar deel van moeten uitmaken. Een learnscape omgeving is een ecosysteem dat geheel is gericht op “Involve me and I learn”

“Tell me and I forget. Teach me and I remember. Involve me and I learn”

Benjamin Franklin
Natuurlijk is er naast informeel betrekken bij duurzaamheid ook een formele scholing nodig. Maar wel in een omgeving die consequent de waarden en gedragingen laat zien waar je in het onderwijs naar streeft.
Voor volledige plaatje lees ook het artikel:

In 15 jaar point of no return, halen we dit?

Er is berekend wanneer we op 2* Celcius uitkomen. Dat is wanneer we een totale uitstoot hebben bereikt van 565 gigaton CO2. Het wrange is dat de traditionele energiesector een voorraad zegt te hebben die ruimschoots het vijfvoudige is van wat de twee graden Celcius toename veroorzaakt, 2795 gigaton CO2.

Wanneer de groei in CO2 uitstoot zo doorgaat en zo blijft groeien als alle jaren hiervoor, dan hebben we dit punt van 565 gigaton CO2 binnen 15 jaar bereikt en zitten we in 2030 al aan de grens van 2 graden Celcius opwarming.

Het grootste gevaar is dus dat we makkelijke over die 2 graden Celcius heen gaan als het ligt aan de energiemaatschappijen, die er zoveel geld mee verdienen dat ze zich kunnen veroorloven erg veel geld te besteden aan politieke beïnvloeding.

Daarom zal het van de burgers moeten afhangen. Via een politieke stem maar ook door aan te dringen op terugtrekking uit de op koolstof gebaseerde bedrijven en energie. Het desinvesteren in olie en kolen maatschappijen en fondsen is daar een mogelijk voor. Op de site ABP Fossielvrij kun je daar bijvoorbeeld een petitie voor tekenen. Op Facebook zijn ze ook te vinden.

Op de site kun je ook volgen welke universiteiten en hogescholen en ook welke gemeenten meedoen. Staat je school of gemeente er nog niet bij? Begin dan een campagne met behulp van de vele materialen en voorbeelden die je daarvoor op de site kunt vinden.

Moeten onze kinderen al uit de randstad verhuizen door 5 meter zeespiegel stijging?

In een onderzoek van James Hansen, et. all, te downloaden en als artikel te lezen bij duurzaamnieuws.nl, toont hij aan dat dit best een mogelijk scenario is. Via diverse onderzoeken via ijsboringen, sedimentafzettingen, koraalsedimenten en andere aanwijzingen zijn er bewijzen gevonden dat een snellere en drastischer verandering van de zeespiegelstijging en de zwaarte van stormen en regenbuien zeer waarschijnlijk is. En dat al in 2050 een versnelling is bereikt van het smelten van de ijsmassa’s die de stijging in korte tijd sterk doet toenemen.

Deze conclusie werd bereikt nadat gegevens uit een eerdere periode van opwarming van de aarde in rekenmodel werden gezet waarmee nieuwe simulaties een versterking gaven van wat het IPCC al eerder voorspelde. Wat vooral opviel is de zeespiegelstijging 5-10 meter 1 graad Celsius opwarming en dat deze in een korte periode ontstond.

Wanneer we zo doorgaan met onze CO2 uitstoot bereiken we een 2 graden C opwarming. Wat ons nu enigszins in slaap sust is dat we denken dat dit zeer geleidelijk zal gaan en onze tijd wel zal duren. Dit onderzoek geeft aan dat we ons daar goed in kunnen vergissen. De bal is aan ons eigen KNMI om de klimaatscenario’s eventueel hierop aan te passen en de politiek om de ambitie voor de groene agenda te versterken en als gidsland de wereld voor te gaan. Een nieuw deltaplan en tegelijk een duurzame agenda die tenminste voldoet aan wat de rechter al heeft besloten na de rechtszaak van Urgenda.

Als je meer achtergrond wilt kun je artikel lezen op duurzaamnieuws maar vooral als je wetenschappelijke Engelstalige teksten kunt lezen is het artikel zelf erg interessant.

Waterplein Benthemplein geopend, adaptatie in schoolomgeving

Het allereerste waterplein in reeds gebouwde omgeving is een feit. Op 4 december is het plein feestelijk geopend. Bijzonder is het dat het plein ligt ingeklemd tussen twee onderwijsinstellingen. Zadkine en Grafisch Lyceum Rotterdam, allebei MBO instellingen hebben met dit plein een sportieve en aantrekkelijke plaats voor het verblijf van hun studenten er bij. Er zijn mogelijkheden voor sport (basktebal en skateboarden) en voor recreatief verblijf op de trappen en platformpjes daartussen.

Tegelijk is het een maatregel tegen de klimaatverandering. Het voorkomt die niet maar neemt maatregelen tegen de gevolgen daarvan. Wellicht ook voor uw school in samenwerking met de gemeente een mooie duurzame oplossing voor het verduurzamen van een saai plein.

Bedrijfsleven wil meer aandacht duurzaamheid in onderwijs!

De groene generatie is gericht op het onderwijs als middel om aan de toekomst van een duurzame wereld te werken en studenten uit te rusten met de vaardigheden die nodig zijn, net als dit blog. Middels onderzoek in het bedrijfsleven is onderstaande conclusie ontstaan. Het onderzoek vond plaats in alle top sectoren en uitgevoerd bij zowel kleine als grote ondernemingen. Zo is een brede vertegenwoordiging van alle sectoren bevraagd waaronder ook bijvoorbeeld de creatieve industrie. Lees hieronder de conclusie uit het rapport.

Duurzaamheid

Zonder twijfel kunnen we concluderen dat de werkgevers binnen de topsectoren en de overheid duurzame ontwikkeling zien als een richtinggevend principe voor zichzelf en voor hun sector. Het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid speelt hierin de belangrijkste rol voor de werkgevers. Het bewustzijn of het bewustworden van de duurzaamheidsvraagstukken is de groene draad die leidend is voor het nemen van de maatschappelijke verantwoordelijkheid. 88% van de werkgevers geeft dan ook aan bezig te zijn met duurzaamheid in hun organisatie. Er zijn hierbij geen significante verschillen te ontdekken tussen de verschillende groottes van de organisaties, als het gaat om de prioriteit die aan duurzaamheid wordt gegeven. 4 – 7 Duurzaamheid draait voor de werkgevers ook om nieuwe economische kansen en mogelijkheden. Enerzijds omdat de markt er om vraagt en omdat ze simpelweg de boot niet willen missen. Tegelijkertijd gaat duurzaamheid om People Planet en Profit, het Triple P-model. Er moet dus wel een businesscase te maken zijn.

Duurzaamheid moet ook rendabel zijn.

Veel werkgevers zijn hier heel realistisch over. Duurzaamheid draait in veel gevallen inhoudelijk dan ook om duurzame energie en duurzame technologie. Hiermee zijn kostenreducties te behalen door bijvoorbeeld zelf energie op te wekken of efficiënter te werken. Vraagstukken waar de werkgevers veelal mee bezig zijn gaan over verbruik, besparen, hergebruik van energie, water, afval en grondstoffen. Maar ook de zoektocht naar de toepasbaarheid houdt werkgevers bezig. Daarnaast spelen toetsbaarheid en certificering een belangrijke rol, waaronder in het meetbaar maken van duurzaamheid.

Onderwijs en de aansluiting op de praktijk

Bijna driekwart (73%) van de ondervraagde werkgevers is het oneens met de stelling dat het onderwijs voldoende aansluit op de behoefte van werkgevers wat betreft de kennis en vaardigheden van werknemers om duurzaam te kunnen ondernemen. Er is te weinig aansluiting op de praktijk. Veel werkgevers zien wel dat het besef, het bewustzijn, bij de jonge mensen groter is, maar de kennis en vaardigheden dragen onvoldoende bij aan de praktische vormgeving van het onderwerp duurzaamheid. Bijna twee derde (62%) van de werkgevers is bereid om met het onderwijs samen te werken om de aansluiting met de praktijk te realiseren. Werkgevers raden aan om samenwerking te zoeken met succesvolle bedrijven. Op die manier kunnen de studenten leren van deze bedrijven en zich verdiepen in specifieke, relevante en veel voorkomende vraagstukken en praktijkcases. Op die manier leren zij denken vanuit de bedrijfspraktijk en zijn zij van veel grotere waarde voor de bedrijven. Werkgevers zien kansen om uitdagingen waar zij voor staan te delen met het onderwijs. Naast de genoemde praktijkcases gaat het dan ook om werken aan businesscases en het leren om op de juiste manier afwegingen te maken. Ruim de helft van de werkgevers zegt nu zelf tijd en middelen te investeren om het kennisniveau van hun medewerkers te verhogen. Hier valt een hoop winst te behalen. Afstemming met onderwijs kan veel voordelen opleveren. Zij noemen als belangrijkste een groter bewustzijn en meer draagvlak voor het thema binnen de organisatie. Betere en concretere toepassing. Beter personeel, een beter product, een beter proces en een hogere output. Het zou zelfs een betere marktpositie kunnen opleveren. Ook liggen effectievere stages in het vooruitzicht.

Hoe moet duurzaam onderwijs er dan uit zien?

Meer dan driekwart (77%) van de ondervraagden is het eens met de stelling dat het onderwijs van MBO tot universiteit meer aandacht moet besteden aan duurzaamheid als integraal onderdeel van ieder curriculum. Het moet geïntegreerd worden in de gewone vakken. Door de samenhang van de thema’s in de verschillende vakken ontstaat er een holistische of samenhangende kijk op de vraagstukken. Bewustwording ziet men als een van de belangrijkste uitkomsten van de integratie in het curriculum. Bovendien vinden veel werkgevers dat duurzaamheid te eenzijdig of lineair wordt behandeld. Het integrale aspect wordt ook als belangrijk gezien omdat duurzaamheid daarmee invulling krijgt in het vakgebied. Men verwacht kennis en inzicht in duurzaamheidsvraagstukken en achtergronden. Vakmanschap wordt gezien als de belangrijkste vaardigheid, waaronder men het toepassen van duurzame kennis in het vakgebied verstaat. De werkgevers rekenen op een positieve en open houding in het algemeen en voor duurzaamheid in het bijzonder. Studenten moeten ontwikkelingen, uitdagingen en het ontstaan van hun vakgebied en de aanpalende thema’s begrijpen. Zij moeten individuele vraagstukken geïntegreerd benaderen en in hun context kunnen oplossen. Zij moeten weten hoe de waardeketens van hun producten zijn opgebouwd, op welke manier grondstoffen verworven en verwerkt worden, hoe materiaalkeuze tot stand komt, welke keurmerken relevant zijn en waarom wel of niet. Studenten moeten snappen dat hun vakgebied in samenhang met de met de samenleving bestaat en er ook zodanig mee omgaan. Studenten zouden in staat moeten zijn hun eigen vakgebied en de ontwikkelingen daarin langs een duurzaamheidsmeetlat te leggen teneinde de juiste keuzes te maken, zowel op technisch, economisch als sociaal-maatschappelijk vlak. En dan is multi- en interdisciplinair kunnen samenwerken volgens 71% van de werkgevers een belangrijke vaardigheid om effectief vorm en inhoud te kunnen geven aan duurzaamheid in het werk.

Leren voor duurzame ontwikkeling

In het onderzoek is een vergelijking gemaakt met het UNECE model voor leren voor duurzame ontwikkeling en de basisset van LVDO. We kunnen concluderen dat de meeste kenmerken die in deze modellen zijn gegeven direct of indirect terugkomen in de vraag van werkgevers aan het onderwijs. De meeste werkgevers binnen de topsectoren en de overheid zijn er in ieder geval van overtuigd dat zij zelf en het onderwijs kunnen bijdragen aan een duurzame toekomst. Het bijstellen van het onderwijs door het leren van nieuwe kennis en vaardigheden en de aansluiting maken op praktijk zijn hierin essentieel.

Goede informatie voor onderwijs op “wij krijgen kippen”

Wij krijgen kippen.

In Amsterdam is in stadsdeel Zuid een initiatief ontstaan om in gemeenschappelijkheid duurzame energie te gaan produceren. Via een coöperatief model zijn er al verschillende initiatieven van start gegaan en is er een schat aan ervaring opgedaan die gedeeld wordt via de site van “wij krijgen kippen” In het onderdeel Academie zijn complete documenten met veel informatie te vinden. Let wel de beschrijvingen zijn erg Amsterdams georiënteerd en in andere regio’s zijn er wel alternatieve bedrijven beschikbaar die van nut kunnen zijn.

Stappenplan voor scholen

Naast een heleboel andere informatie trof ik ook een stappenplan aan voor scholen die duurzamer willen worden of zelfs CO2 neutraal. Het stappenplan heb ik enigszins aangepast om het wat generieker te maken en als samenvatting wat beter te bevatten.

Stap 1: Bepaal doel en gebied
Stap 2: Bepaal stakeholders en sponsors
Stap 3: Bepaal huidige energievraag
Stap 4: Onderzoek bruikbare technieken
Stap 5: Onderzoek besparingsmogelijkheden
Stap 6 .Bepaal mogelijkheden voor energieopwekking  en bijbehorende technieken
Stap 7: Bepaal overschot of tekort en zoek aanbieders respectievelijk afnemers
Stap 8: Businesscase en Activiteitenplan
Stap 9: Financiering
Stap 10 Belastingvoordelen (voor bedrijven)
Stap 11: Informatie inwinnen bij voorgangers

In de volgorde zou ik zelf er voor kiezen om de stappen 9,10 en 11 voor stap 8 uit te voeren. Immers kan dan pas het gehele financiële plaatje en het activiteitenplan kwalitatief uitgewerkt zijn.

Zonnebootracen voor elk ROC of Hogeschool bereikbaar in 2014

Na de zonnebootrace in Friesland bleek dat in de Challenge A klasse van de drie winnaars er twee onderwijsinstellingen zijn.
1. Solarteam ROC Friese Poort Sneek (A8) Sneek
2. Sinnetapper, AOC/Van Hallinstituut (A12) Leeuwarden
3. CreeYacht (A16), Polen

Ook werd bekend dat in 2014 een standaard romp beschikbaar komt. Deze V20-standaardklasse geeft de mogelijkheid om het bootontwerp- en fabricage proces weg te laten. Hiermee is vooral constructietechniek en elektrotechniek nodig om een boot te maken die mee kan doen aan de race. Daarmee is het voor eigenlijk elke onderwijsinstelling die er een budget voor uit wil en kan uittrekken een uitdagend en inspirerend project waarin jongeren de laatste technieken in zonne-energie opdoen.

Meer informatie: http://www.telegraaf.nl/vaarkrant/12568609/__Gowrings_beste_zonneboot__.html

Internationale vrouwendag 2012

Samen met collega’s heb ik invulling mogen geven aan de Internationale Vrouwendag 2012. Alle vrouwen van ROC Eindhoven waren uitgenodigd voor een leuk programma met als spreker Leontien van Moorsel. Na afloop werden er nog prijzen verloot en een “Goody bag” meegegeven. Als man was ik wel betrokken bij de voorbereiding maar kon ik er helaas niet bij zijn. Het was immers “Women only” gebeurtenis.

Jammer dat ik toen deze TEDxWomen uitzending nog niet kende. Dit zou een leuke binnenkomer zijn geweest. Er is nog veel te verbeteren in de wereld. De positie van vrouwen daarin is cruciaal voor een duurzamere wereld. Geïnspireerd door Aung San Suu Kyi’s oproep tot actie: “Als je je hulpeloos voelt, help dan iemand”, schreef Morley dit lied. Met haar prachtige warme stem zingt ze het bij TEDxWomen.

Morley zingt over vrouwenonderdrukking en hoop

Jongeren eisen groen Curriculum

27 Jongerenorganisaties hebben zich geschaard achter het initiatief van de VN Jongerenorganisatie, om de politiek te bewegen werk te maken van een duurzame economie en daarvoor het curriculum van basisschool, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs in te richten.

Een betekenisvolle ontwikkeling, niet alleen in de laatste plaats omdat het initiatief in een breed georganiseerd verband gebeurt waarin nadrukkelijk de hele keten waarmee het onderwijs te maken heeft wordt betrokken. Bedrijfsleven, scholen en de politiek worden gemobiliseerd om het mogelijk te maken dat het onderwijs een doorlopende leerlijn kent waarin duurzaamheid integraal in is verweven.

Daarmee is tevens een ontwikkeling die de laatste jaren in het MBO intrad om via het vak Burgerschap ook duurzaamheid aan de orde te stellen, volledig achterhaald. Integraal onderdeel uitmaken van het curriculum, betekent dat het niet als vak maar als onderdeel in het totale lesprogramma terug zal komen.

Lees meer op: jongeren-roepen-tweede-kamer-op-tot-duurzame-educatie
Om uw steun voor een groene generatie uit te drukken kunt u hun politiek initiatief steunen door uw stem uit te brengen op
deze site: www.groenegeneratie.nl

De jongerenorganisaties worden ondersteund door de Duurzaam Onderwijs Coalitie. Hieronder een informatief filmpje over
dit initiatief.

Videoboodschap Marga Hoek – Het bedrijfsleven vraagt om duurzame onderwijs
Duurzaam Onderwijs Coalitie (DOC  Vimeo.

Standaard voor MVO of Duurzaamheids(jaar)verslag

Toename MVO rapportages
In een artikel op accountancynieuws.nl wordt vermeld dat een ruime meerderheid van de bedrijven een duurzaamheidsverslag of MVO verslag hanteert.Voor de beursgenoteerde bedrijven zijn dit percentages van 80% of meer. Maar ook niet beursgenoteerde bedrijven doen het met 53% niet slecht.

Nieuwe richtlijn Jaarverlaglegging geeft ook richting aan MVO verslag
De Raad voor de Jaarverslaglegging heeft mede op verzoek van de partners in de Sociaal Economische Raad een gewijzigde richtlijn (400) opgesteld waarin ook eisen zijn opgenomen over de duurzaamheidsparagrafen. Ook overheid en non-profit organisaties worden opgeroepen om deze richtlijn te volgen.

Standaardisatie met het GRI Framework
Ook zijn er een toenemend aantal bedrijven dat hier het framework van het Global Reporting Initiative voor hanteert. Met de nieuwste versie (G3.1) heeft het GRI een belangrijk instrument opgeleverd waarmee men op een eenduidige manier een MVO rapportage kan opstellen. Doordat veel bedrijven dit hanteren kunnen stakeholders een goede vergelijking maken tussen verschillende bedrijven. Bedrijven kunnen op deze manier bij hun collega’s / concurrenten zien wat zij zelf nog kunnen verbeteren. Ook voor een schoolorganisatie is de G3.1 bruikbaar.

 

 
Meer informatie.
Zie http://www.globalreporting.org/ voor het G3.1 gedachtengoed.
Zie artikel van ConQuaestor over het onderzoek naar MVO verslaglegging.
Zie website van Raad voor de jaarverslaglegging.

Duurzame ontwikkelingen en de toepasbaarheid voor het onderwijs.